• Ergoterapi
• Эрготерапия ceгoдня

Ergoterapi

Ergoterapi bugün – Daha fazla bağımsızlığın yolu
Ergoterapi tıbbi ve sosyal bilimler esaslarına dayanan ve doktor tarafından kararlaştırılan bir tedavi tedbiri olup, motorik-işlevsel, sensomoto­rik-perseptif, nevro-psikolojik ve/veya psikososyal bozuklukları olan her yaştaki insanlara tatbik edilir.

Ergoterapi insanlara bir hastalık, yaralanma ve özürlülük neticesinde kaybolan veya henüz oluşmamış işlem yeteneklerine günlük yaşamda tekrar kavuşmalarına yardımcı olmak amacını güder.

Günlük yaşamda işlem yeteneğine sahip olmanın anlamı, insanın kendisine verdiği veya yaşamları çerçevesinde oluşan ve de toplum tarafından veri­len vazifelerin kendisinin hoşnut kalacağı şekilde yerlerine getirebilmesidir. Etkin bir işlem yeteneği için şartlar, bedeni, akli ve psijik işlevlerin geniş bir şekilde yerinde olması ve insanın çevresi için­de çok yönlü faaliyet gösterebilmesidir. Ergoterapi’nin amacı bedeni, akli ve psijik işlevle­rin mekanik olarak tekrar oluşturulması değil, insanın hayatında çeşitli rolleri ve bunlara bağlı olan görevleri tekrar en uygun şekilde üstlenebil­mesidir. Amaç, azami bağımsızlığa erişebilmek ve günlük yaşamda ve/veya çalışma hayatında kimseye bağlı olmamaktır.

Bu sebepten ayrıcalı hastalık belirtileri değil, işlem yeteneğinin kısıtlı olması ön planda yer almamaktadır. İlgilendiren durum, insanın hastalığı veya yaralanması çerçevesinde neleri yapmağa mukte­dir olmadığı değil, ona nasıl yardım edile bilineceğidir. „Ergoterapi“ tedavi şeklinin temelinde tasarı veya konsept olarak, hastaların veya özürlülerin güne veya işleve bağlı faaliyetleri ve prosedeleri hakkında, anlamlı yaşamları için gerekli yetenekleri geliştirebilmek, koruyabilmek, tekrar sahip olabilmek veya genişletebilmek yatmaktadır.

Burada çevre ile olan bağlantı önemli bir anlam taşımaktadır. Çevreye uyum sağlamanın terapi uzmanı için iki anlamı bulunmaktadır. Bunlardan birincisi insanın bulunan çevre elementlerine uyum sağlaması, ikincisi çevre elementlerinin hastaya uyumunun sağlanması anlamına gelmek­tedir.

Ergoterapi günlük yaşam ve meslekte bağımsızlığa yardımdır
Ayrıntılı bir ergoterapik bulgu tespitinden sonra hasta ve/veya aile efratları ile birlikte bireysel amaçlar üzerinde çalışılır, tedavi planı hazırlanır ve uygun tedavi yöntemleri ve medyalar seçilir. Terapi uzmanları kendi mesuliyetleri altında teda­vinin gidişatını yapılandırırlar. Onlar günlük ve mesleki yaşamla ilgili amaçlı talimatlar verirler ve bağımsızlığa giden adımların oluşmasında yardımcı olurlar. Terapik süreç içinde amacın, tedavi planının ve tedavi yöntemlerinin devamlı olarak hastanın yeteneğine ve değişen ortamlara uydurulması gerekir.

Tedavi aynı zamanda yardımcı gereçleri ve kenet­leri içerler. Ergoterapi uzmanları bunları kendileri seçer veya kendileri imal ederler ve bunların kul­lanılması hakkında egzersiz yaptırırlar.

Ergoterapi çalışma alanları

• Ortopedi, Kaza Tıbbı, Içhastalıkları, Romatoloji, Nevroloji, Jeriyatri, Pediyatri, Çocuk ve Gençlik Psikiyatrisi, Psikiyatri ve Psikosomatik dalları olan klinikler ve hastaneler
• Özürlü çocuklar için olan kurumlar, örneğin özel okullar, çocuk hortları, yurtlar ve erken tedavi merkezleri
• Yaşlılar ve bakım evleri ve günlük klinikler gibi jeriyatrik kurumlar
• Sosyal, tıbbi ve mesleki rehabilitasyon kurumları ve özürlüler için olan atölyeler
• Mobil Hizmet adı altındaki organizasyonlarda ve sosyal koğuşlarda
• Şahsi muayenehanelerde (iki senelik mesleki tecrübeden sonra)
• Öğretici ergoterapi uzmanı olarak veya ergotera­pi öğrenimi veren okullarda yetiştirici müdür olarak

Pediyatri
Pediyatri’de ergoterapi, gelişmelerindeki gecikmeler neticesinde bağımsızlıkları ve işlem yetenekleri kısıtlı veya özürlülük tehlikesi bulunan veya özürlü olan bebeklik yaşlarından, gençlik yaşlarına kadar olan çocuklara hitap eder. Bunların nedenleri örneğin, beyindeki hasarlar veya gelişme bozuklukları, duygu aksaklıkları, algıların değerlendirilmesindeki bozukluklar, sosyal gelişme ve irtibat yeteneği bozuklukları, ayrıca ruhi hastalıklar ve akli özürlülükler neticesinde hareket seyrinin doğuştan veya erken yaşlarda başlayan bozukluklarıdır. Öncelikli amaç, daima çocuğun imkan dahilindeki en büyük işlem yetenekliği ve buna bağlı olarak, azami bağımsızlığıdır. Bunu içerleyenler, örneğin

• Hareket seyrinin, gerginliğin regüle edilmesinin ve koordinasyonun düzeltilmesi
• Duygu algılarının/duyumsal entegrasyonun gerçekleştirilmesi ve bütünleştirilmesi ile bedeni algıların ve bedeni semanın düzeltilmesi
• Konsantrasyon ve süreklilik gibi algıya dayanan yeteneklerin geliştirilmesi ve düzeltilmesi
• Sosyo-duygusal yeteneklerin, diğerleri yanısıra, duygusal yöneltimin, afektlerin, güdülenmenin, veya irtibatın geliştirilmesi ve düzeltilmesi
• Çocuğun aileye ve çevreye entegrasyonu
• Kalıcı noksanların, diğerleri yanısıra yardımcı gereçlerle de telafisi
• Diğerleri yanısıra Ayres (Duyumsal Entegrasyon Terapisi), Affolter, Bobath, Castillo Morales ve Frostig’in tedavi taslakları çerçevesinde tedavi yapılır.

Tedavide sunulan çocukla ilgili bütün işlevler prensipte maksada uygun bir fiili münasebette bulunmalıdırlar. Çocuğun/gencin gerçek gelişme durumu bütün önlemlerin temelidir. Bunun için çocuğun bütün zihinsel, duygusal ve bedeni yeteneklerinin ve eksikliklerinin tesbit edilmesi gerekir. Ebeveynlerin bilgilendirilmesi ve onlarla sıkı bir müşterek çalışmanın yapılması ile çocukla ilgilenen bütün şahıslarla yapılacak mübadeleler tedavinin vazgeçilmez parçalarıdır.

Jeriyatri
Jeriyatri’de ergoterapi yaşlılık süreciyle ilgili olan, devamlı değişiklikler gösteren hastalıklara göre belirlenir. Inme, Morbus Parkinson, Multipl Skleroz gibi nevrolojik hastalıklar, Morbus Alzheimer gibi bunaklığa bağlı hastalıklar, adele ve iskelet sisteminin dejeneratif ve romatik hastalıkları, fraktur neticeleri, ampütasyon ve tümör alınması, depresyon, psikoze ve nevroze tipik hastalık şekilleridir.

Birçok hastalığa yakalanmış olmak (Multimorbiditet), akut ve kronik hastalık görünüşleri ve ikametin durumu ve sosyal çevredeki değişiklikler gibi harici tesirler önlemlerin tesbitinde rol oynarlar. Yaşlı insan, yaşlılığa bağlı olan fiziolojik fonksiyon azalması sebebiyle zayıf bir sağlık dengesine sahiptir. Meydana çıkan her bir yeni hastalık bu sebebten yeni bir ağır fiziki, psijik ve sosyal ağırlık oluşturur.

Ergoterapi jeriyatride bu özel durumlarla mücadele etmek zorunluğundadır. Günlük yaşamda mümkün olan azami bağımsızlığı koruyabilmek için, kaybolan fonksiyonları tekrar geliştirmek ve bulunan yetenekleri korumak gereklidir.

Ergoterapatik tedavi bu dalda şunları içerler:

• Hareketlilik ve beceriklilik için motorik-fonksiyonlu yeteneklerin teşviki
• Örneğin daha iyi yerel mevkii tayini için, algısal ve nevropsikolojik yeteneklerin aktive edilmesi
• Yemek yemekte ve içmekte, bedeni bakımda ve giyimde, hareketli olmakta irtibat kurmakta azami bağımsızlık için kendi kendine yardım edilmesinde yol göstermek
• İkametle ve yardımcı gereçlerin uyulması ile ilgili olarak -aile efratları dahil- bilgilendirme
• Değişiklikler ve kayıplarla ilgili tecrübeler yapılması halinde, psijik sağlamlığın korunması için refakat etmek
• En ağır şekilde bakıma muhtaçlık durumu, ölüm ve vefat ile yapılan tecrübeler jeriyatrik Ergoterapi’de meslek günlüğünün olağanlıklarındandır ve terapinin sınır ve imkanları dahilinde profesyonel bir refleksiyon gerektirmektedir.

Özgül terapatik imkanların dikkate alınması ve ulaşılabilecek terapi amaçlarının öngörülmesi, yaşlı hastalarla yapılan çalışmalarda başarı için esastır.

Psikiyatri
Psikiyatri’de ergoterapi psikotik, nevrotik ve psikosomatik bozuklukları olan ve bağımlılık hastalıkları bulunan her yaştan hastayı tedavi eder. Bunlar örneğin çocukluk ve gençlik yaşlarında psijik bozukluklar, nevrotik bozukluklar, şahsiyet ve davranma bozuklukları, depresyonlar, şizofreniler, şizotipik ve akli bozukluklar, gıda alımındaki bozukluklar, afektif bozukluklar, dementiyel Sendromlar, beyin organik Psikosendrom, alkol, uyuşturucu, ilaç ve kumar bağımlılığı bozuklukları.

Psikiyatri’de ergoterapi’nin temel amaçları aşağıda belirtilen noktalarda gelişmenin, düzelmenin ve korumanın sağlanmasıdır:

• Günlük planlamada uyarma, güdüm, dayanıklılık, sebat, duruma uygunluk ve bağımsızlık gibi psijik temel fonksiyonlar
• Şahsi ve yabancı algılanmalarda hakikate bağlı kalış
• Duruma uygun davranış, sosyo-duygusal yetenekler ve çok yönlü faaliyet yeteneği
• Algı fonksiyonları
• Psijik sağlamlık ve şahsi güven
• Bağımsız yaşam ve temel çalışma yeteneği
• Burada esas olarak üç tedevi girişimi önemlidir: Yetki ağırlıklı yöntem, kaybolmuş veya bulunmayan yetenekleri öğrenmek veya onların talimi için, hastanın seçilen tekniği ve çalışmaları uyguladığı, prosedeye bağlı sonuçları amaçlayan bir girişimdir. Çok yönlü yöntem genel olarak prosedeye bağlı grup önerilerini içerler, fakat aynı zamanda sonuçları amaçlayan kısımları da bulunabilir. Burada grup üyelerinin birbirleri arasındaki tartışmalar ön planda yeralır.

Deyim ağırlıklı yöntem prosedeye bağlı bir girişim olup, kreyatif hazırlanacak önerilerle hastanın kendi hisleri, arzuları ve çabaları ile mücadele etmesini teşvik eder. Psijik bozuklukların tadavisinde de, ağır hastalık gidişatının benimsenmesinde yardımcı olabilmek veya kalıcı bir bedeni hasarla ilgili davranışları düzeltmek için, tatbik edilir.

Ortopedi
Ergoterapi bu uzmanlık dalında ortopedi, travmatoloji ve romatoloji dallarıyla ilgili bozuklukları olan bütün yaş gruplarındaki hastaları tedavi eder. Bunlar, örneğin gövdenin, kolların ve ellerin doğuştan hatalı oluşumları, aşınma belirtileri ile omurga ve diğer büyük eklemlerdaki hastalıklar ile romatik form çerçevesindeki iltihaplı ve dejenere eklem hastalıkları, kaslardaki, kemiklerdeki, bağlardaki ve sinirlerdeki yaralanmalar ile ampütasyonlar, sinir ve öncelikle kollar ve gövde ile ilgili felçler, kemiklerdeki, kaslardaki veya sinirlerdeki tümörlerdir.

Hareketlilik tekrar oluşturulmalı, kaslar kuvvetlendirilmeli ve her iki elin, herbir parmağın beceri ve koordinasyonu normale dönüştürülmelidir. Ergoterapide hasta kuvvetini kullanmasını öğrenilmelidir ayrıca değişen davranış şekli ve çalışma aracılığı ile kalıcı bir özürlülük telafi edebilmelidir. Buna özel yardımcı gereçle, ergoterapi uzmanı tarafından yapılan el keneti veya protezlerle, egzersiz yaparak ulaşılabilir.

Bu daldaki ergoterapik bir tedavi örneğin şunları içerleyebilir:

• Hareketlilik, adele kuvveti, süreklilik, yüklenme gücünün artması ve duyarlılık egzersizleri
• Kişisel, evcil, ve mesleki bağımsızlık açısından, günlük uğraşıların egzersizleri
• Eklemlerin korunması için bilgilendirme ve egzersiz
• Ampütasyon uçlarının dayanıklılaştırılması ve protezle yapılan egzersizler
• Özel el ve kol kenetlerinin imalatı
• Bilgilendirme veya uygun yardımcı gereçler ve mekânı ile mesleki çevrede değişiklikler, gereğinde yardıma gereçlerin yapımı ve uyum
• Esas hastalığın bedendeki tesirleri ergoterapik önlemler aracılığı ile azaltılır, mevcut olan yetenekler kuvvetlendirilir. Amaç, azami bir yaşam kalitesini sağlamak ve bütün şahsi, meskeni ve mesleki yaşam alanlarında azami bağımsızlığa erişmektir.

Nevroloji
Nevroloji’de herşeyden önce merkezi sinir sisteminin hastalıkları, inme, kafatası-beyin yaralanmaları, bedeni felç veya Multipl Skleroz tedavisi yapılır. Bunlar genel olarak diğerlerine nazaran yavaş veya nadiren bütünüyle ortadan kaybolan çok muhtelit bozukluk görünüşleri ortaya sürerler.

Bir ergoterapik tedavi örneğin şunlan içerler.

• Patalojik duruş ve hareket modelinin önünün kesilmesi ve tasfiyesi ile normal hareketlere yolaçılması
• Duygu algılarının/duyumsal entegrasyonun koordinasyonu, gerçekleştirilmesi ve bütünleştirilmesi
• Sensomotorik ve algısal fonksiyonların sağlamlaştırılması için denge fonksiyonlarının düzeltilmesi de dahil olmak üzere, merkezi bağlantılı kaba ve ince motorik bozuklukların düzeltilmesi
• Nevropsikolojik eksikliklerin ve dikkat, konsentrasyon, akılda tutma yeteneği, hafıza veya okuma-anlam-kavrayışı, bir davranışı meydana getiren elementleri anlayışı, eşyaları tanıyışı veya mekanları, zamanı ve şahısları kavrayışı gibi algıya dayanan yeteneklerin düzeltilmesi
• Mukabil fonksiyonların öğrenilmesi
• Sosyo-duygusal yeteneklerin, diğerleri yanısıra duygusal yöneltimin, afektlerin, güdünün veya irtibatın geliştirilmesi ve düzeltilmesi
• Kişisel, evcil, ve mesleki bağımsızlık açısından, günlük uğraşıların egzersizi

Bilgilendirme veya uygun yardımcı gereçler ve evcil ile mesleki çevrede değişiklikler, gereğinde yardımcı gereçlerin yapımı ve uyumu
Yukarirda belirtilen amaclara ulaşabilmek için terapi uzmanı örneğin Bobath, Affolter, Johnstone, PNF, Perfetti, Castillo Morales veya diğerleri gibi çeşitli tedavi girişimlerinde bulunur. Hastanın, bütün eski becerilerine tekrar kavuşmamış olsa dahi, belirli işlem yeteneklerini öğrenmesi halinde planlanan tedavi amaçlarına ulaşmış sayılır.

Quelle: Deutscher Verband der Ergotherapeuten e.V.